Oleh : Kha A Zaghlul*
Munengon perjelenen ni Pemilu urum Pilkada ari tun ku tun si ku urumi. Den sempat urum kin Panitia Pemilihan Kecamatan (PPK) i Aceh Tengah tepate Pemilu tun 2004, njadi ninget aku kin kekeberen ni Awan, Pun ni Ama ari Pedemun Kecamatan Lut Tawar anak dibensu ari Datu Tok Lige, Almarhum Ali Hasyim Aman Nai.
Awan ni dele nosah kekeberen ku aku, ketike we taring i Relas Dedalu atawa ketike mowen i Pasar Pagi Takengen, hotel Mahara besilo. Waktu oya aku sekulah i MTsN Bom ilen sekiter 1987-1988.
“Win, mera ke pengen ko kekeberen ni jema male kin Reje ?” kene Awan ni ku aku wan sara ketike. “Ke mera ni Awan ni,” kene aku kerna si memang oya si kunenantin.
Wan sara ketike Win, ara sara kerejen kul den megah. Reje e nge tue, penengen nge kurang, mata pe nge sapur. Ara opat anak e, rawan bebewenne. Si ulu bere gerale Sarae, engie mari we begeral Roae, ketige biese i talu jema Tulue den si bensu begeral Opate.
Reje ni megah kin Reje kerna zhalim ketape gere derhal i matani jema, alus carae. Buet te sidelenne nyogahi rayat. Munemas ni dirie we urum sedekat e. Sa mera pededelam keta oya bobohe kin pembantue. Male jemae ogoh, pekak, oya urusen kedue. Si penting nguk i atur.
Ike urusen motih ni salak ku rayate atawa jamu, oya Reje ini nomor satue. Sehinge olok jaya i mata ni kedelen ni jema segele buet e. Mubilangen we si mubetih kune sebetule Reje ni den sara roa we simera munentang Reje ni.
Wan kejeyenne, rupen we mulei geleson. Rembege e mulei reget kerna nge tue, gati gere sige tu. We tamah peningen nengon tingkah ni opat anak e si berkenak kin Reje den bewene ike nurut Reje ruh kin gantie. Cumen we gere lepas mumilih e, kerna bewene ruh wan penengon e, dis lagu we, degen, pecogah den paling utama munafek.
Makin tamah lo, makin peningen Reje ni bepikir, sahen kedie anak e si nguk kin gantie si paling pane pecogah. Gere te pikirie ne ahere i putus ne, i aran sara sinte kul (basa seni perlombaan atau sayembara) mumilih sahen kahe paling jago mu lutus keta oya le kin gantie.
Mumutus ni perkara sahen paling pane pecogah, Reje ni munaran sinte “Jalu Pepanen Mbual”. Si urum wan jalu ini oyale anake si opat ne wehe.
Wan sara bilangen dan ketike si bise, i kamul ni Reje ni renye i sara belang bewene pembantue termasuk rayat jelata. Renye i cerakne ike lo oya mulei i aran Jalu Mbual kin anak-anak e. Sa kahe si paling pane Mbual keta oya renye iangkat kin Reje penggantie.
Ku anak-anake den i arap ni rayate Reje ni nosah peraturen Jalu Mbual. I osahe waktu sara bulen mungenal bahan cerite si male i bual. Den i kenie renye anak e beloh bedediang, si begeral Sarae ku barat, Roae ku Timur, si Tulue ku Selatan den si bensu Opate ku Utara.
Singket ni cerite, beloh renye si opatni mungenal bahan mbual. Sawah nge genap lo e sebulen, murum mien anak-anakni Reje ni i belang si mulo sine. Gere tikik rayat si geh munentong, kupen menet mumenge bual anak ni Reje si opat jemani.
Pemulo ku Sarae i keni Reje mbual. Geh kene wan langkahe ku barat i demue sara kayu kul sibegerel Grupel. Dum kulni batange gere tumung i depai bierpe sepuluh jema. “Kayu sanah pe ke ya, hana batange gere terdepai den gere tertiki,” kene Sarae. Menge cerite ini, Reje betepok pumu, bese rayat pe. “A mera ini kin Rejente,” bese kene sara jema si munentong ku pong e.
Meh oya renye ku Roae. Geh kene i Timur we demu urum sara batang ni We si olok naru den kul ni ringkele lagu bedeni jema. “Kenakku ke kumai kin tene mata kin Ama, cumen gere ter eyat aku batange,” beta kene Roae.
Cerite ini pe i samut urum kucip tene tebere ari Reje den rayate. “Iyah, lagu belangin ni Roae ni mien, ike kayu dele kul, ketape ike We jejarang we,” bese kene Reje ni wan atewe.
Nge sengap kire inger menge cerite ni Roae, nik Tulue munyeriten sidemue wan bertetanang ku Selatan. Geh kene, we male mate i lengatni lemu si kul gere terperin. Kedenge muroan batang ni keramil, ike beden aha kune ne mubayang ne. “Lemu a ku asop ku gelih, male ku mah kin Ama atewe den dengke we male ku bagi rata kin bewene rayat. Cumen enti mulo gelih, rappe aku gere berani. Putih tapakku pipet i dedik lemua,” kene Tulue.
Salake pucet menyeriten sidemue. Nise pe kune akale tos bual kati kona ateni Reje sehinge mumilih we kin Reje. I sang ne gere beneme kati telas lempoken urum pucet sakiten arapni Reje.
Pemarin, renye i talu Opate. Arih-arih we remalan sire mudedengkoh, pumue kirie namat tikon den kuen namat awak. Ari salake telas lagu sibise kiding urum awake.
Meh tebere den gerle si nentong, Reje pe bese. “Mukune die Opate ni,” bese wan ateni bewene si geh.
Arih-arih Opate mulei bekeberen. “Aku niro ampun Ama, gere mengen manat ni Ama, keni Ama aku ku Utara, ketape aku daboh ringkel-ringkel ku Barat, ku Timur den ku Selatan. Ku tunungi bekas di abang-abanga den betul bewene si seder abanga, ara kayu kul, we den lemu kul,” bese kene Opate mumulon kekeberenne.
Reje male bengis, cumen i ging ne kerna ninget ike sintea i aran wan mungenal Reje penggantie sahen paling pane Mbual.
Kene Opate, munyemetni penyederenne, demu we urum Kayu Grupel si demu Sarae, renye kune akal i tebangne sawah muliki den luke kidinge i tenehi kayua waktu murebah. “Arih-arih ku takai batangni Grupel si demu abang Sarae ne Ama, renye ku keraten narue ara sepuluh depa. Ku tosen luange sehinge male dis lagu oloh bepotok. Renye ku kemasen renyel kutunungen langkah ni abang Roae,” kene Opate mien sesire seseger munamat iyong.
Selanjute, kene Opate, demu urum We sidemu Roae. Bese oyape, i tus ne den i tos ne renye kin penikot. Inipe i urumne renye urum kayu singe bepotok ne.
Renye itunungne mien langkah ni Tulue, sire temuni iengone abangea tengah berasi-asi male mugelih lemu kul ne. Cumen kupen Tulue terih den musangka ulak. “Aku gere terih ama, senta musangka abang ne, ku rangkaman renye lemua, ku onohen renye. Ketape dengke we gere ku mah kin Ama kerna perasanku gere sedep ne i pangan Ama. Ipon ni Ama gera ara ne, tesana si ku mah naran bengis dan uwe ateni Ama kin aku,” bese kene Opate sire mumerus-merus awake. Kene bise kona tipak boboh lemu kul ne.
“Keta orop i onoh ko ke we renye i daten ko bau bangke, Bese ke ?,” kene Reje ni mungune. “O enggih Ama, kulite ku gunei. Kujemuren renye kumai den ku urumen urum kayu kul den We ne. Renye arih-arih ku tos kin Tamur. Kenak ku male kin tene matangku kin Ama den rayat ni Ama.
Ketape Ama, kemeldi aku gere jadi ku mai kini, kene Opate lagu male mongot. “Hana kati lagu noya buetmu den sana sikemeli ko anak ku ?” kene Reje ni lagu male bengis. Rayatpe nge mulei terih memenge ling ni Reje.
“Anu Ama, nge tiel gumak ku mu nos tamura ari nol mi sawah munge, menehku senta ku dere Tamor a munuji kune ling nge, lagu len pedi si ku penge laing nge,” kene Opate.
“Iyah, ningko nyeder tangung-tangung, gere betih ko ke Amamu aku. Enti kuneh kenak,” kene Reje mulei giging.
“Boh, boh ama, ini keta ku tunung ling ni Tamura kati penge Ama. Senta ku dere Ama, daboh ling nge omooooong…omoong…..omoooooong. Gere pues aku, kadang penderee si salah kerna ari kayu Grupel, kuganti urum oloh. Senta kudere ling nge makin len. Cogah…cogah….cogah,” kene Opate ecek-ecek keterihen.
Renye kene Opate, we gere mungkin mumai tamora kin tene mata kin Reje. “Te selo Tamor lagu noya ling nge ku mah kin Ama, ke naran derhaka aku kin Ama,” kene Opate sesire petungkuk ketape matae juah.
Senta mumenge penyederen ni Opate, daboh kedik Rejeni museserlak den gere rede-rede male setengah lo. Rayat pe lagu noya, nge sara belang mulelangak kedik.
“Ko jemae, ko jemae. Ko kin gantingku kin Reje,” bese kene Reje sesire kedik kegalakan. Rayat si geh munentong pe senang. “Oya nge demu rejente si ayue” bese kene pakea.
Ahirni cerite, i angkat renye Opate kin Reje ganti ni Reje tue ne. Oya ahir ni kekeberen ni Awan Aman Nai ne kuaku sesire kedik den aku pe kedik kerna sil atingku. Waktu oya gere kubetih sana tamsil ni kekeberen ni Awan ni.
Kupen, ike nurut kekeberen ni, ike kenak kin Reje keta gelah pane pecogah atau mbual den perasanku lagu noya sitengah belaku i zemen besilo.
*********
Kekeberen ni betul iseder Awan Aman Nai ni ku aku (Lues mi kuburmu Awan), ketape nge pasti gere dis pedih lagu aselie kerna gere berekam. Gere ara maksud kotek sanah pe ku sesara jema wan kekeberen ni. Ike salah aku niro ma’af den dosae ku tiro ampun ku Tuhen Allah SWT. (28 Mei 2011)
—
*Pemerhati sosial politik, tinggal di Takengen
.
Ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha aha aha aha ahaha ha ha ha 🙂 😉 he ehe akhk akhk akh waka waka ee. ha ha ha hha hah oh oh hi hi
Ini baro cerite lucu, aku pe kedik sawah roa lo mumenge reje kedik. (akupe mubual ini, unang-unang LIme e) Ke betape memang relem pedi tamsille ya, nguk kite erah buet ni jema male mujadi reja, waktu kampanye pe meradi ibuetne si perin Opate ne, program ni calon simuloa mien itununge. Keta ike nge mujadi reje makin dele mien nuete ha ha. Semoga Reje nte arapni jema jeroh lagu Lime e. 🙂
kupen dele ilen kekeberen ge..tangkoh sara-sara…..oya baro beteh cine apoloa…mari ini men bebek-bebekan kite, eh maksotte etek-eteken…